De tuin is 's winters rustig, maar kan met zijn lage temperaturen veel schade aanrichten. Planten, bomen en struiken hebben hier last van en vooral het fenomeen vorstdroogte is verraderlijk.

In een notendop

  • ook bekend als winterdroogte
  • Planten sterven letterlijk van de dorst
  • groenblijvende planten zijn bijzonder bedreigd
  • Bladeren en naald veranderen van kleur

Bedreigde planten

Het fenomeen vorstdroogte is dat de planten in de winter niet zomaar doodvriezen, maar van de dorst afsterven. Deze vorstschade wordt ook wel winterdroogte genoemd. Het is zeker een beetje moeilijk te begrijpen dat tuinplanten in de winter verdrogen. Het treft ook niet alle planten, omdat alleen groenblijvende struiken, bomen en andere planten gevaar lopen

  • Taxus (Taxus baccata)
  • Levensboom (Thuja)
  • Jeneverbes (Juniperus)
  • Valse cipres (Chamaecyparis)
  • Ceder (Cedrus)
  • pijnboom (pinus)
  • Spar (Abies)
  • Spar (Picea)
  • Rododendron (Rhododendron)
  • groenblijvende viburnum (Vibirnum) soorten
  • Fotini
  • Rotsmispel (Cotoneaster)
  • Berberis (Berberis)
  • Spindelstruik (Euconymus)
  • Klimop (Hedera-helix)
  • Laurierkers (Prunus laurocerasus)
  • Buxus (Buxus sempervirens)
  • Hulst (Ilex)
  • winterharde palmbomen (Arecaceae)
  • Elfenbloemen (Epimedium)
Rododendron Bladeren

Merk op: Sommige planten hebben hier al verschillende beschermende mechanismen ontwikkeld. Zo rollen de rododendron en de laurierkers hun bladeren op om verdamping te verminderen.

Wat gebeurt er?

De bladeren van de groenblijvende planten transpireren zelfs als de temperatuur tijdens het koude seizoen onder nul is. Daarbij gaat veel water verloren. Dit vocht zou dan normaal gesproken via de wortels weer uit de bodem moeten worden opgenomen. Hier kunnen echter problemen ontstaan, omdat bij zeer lage bodemtemperaturen, dus min graden, het water daar als ijskristallen wordt gebonden. Maar niet alleen de grond en het water zijn bevroren, maar ook de plantenwortels. Ze zijn dan niet meer in staat om water en voedingsstoffen op te nemen en te transporteren om het transpiratieverlies van de bladeren te compenseren. Het wordt vooral erg als in de late winter de eerste zonnestralen tevoorschijn komen, waardoor de waterverdamping door de bladeren enorm toeneemt. Er zijn normaal gesproken twee verschillende soorten vorstdroogte.

Volledige stopzetting van de watervoorziening

  • snelle opening van de huidmondjes (huidmondjes) aan de onderkant van de epidermis
  • Openingen worden gebruikt voor gasuitwisseling
  • daardoor verhoogde transpiratie van water
  • Aanvulling vanaf de grond niet mogelijk
  • dus geen toevoer van de plantendelen met water

Ontwikkeling van chronische schade

  • Maagopeningen blijven gesloten
  • Waterafgifte via cuticula (wasachtige laag over scheuten en bladeren)
  • bedreigde planten naald- en loofbomen

Vooral bij vorst of als de planten op plaatsen staan waar weinig sneeuw ligt, kunnen de gevolgen van vorstdroogte bijzonder slecht zijn voor phanerofyten. Dit zijn planten met houtachtige, bovengrondse plantdelen die overwinteren in vernieuwende knoppen.

Voorkomende symptomen

De symptomen van vorstdroogte zijn niet veel anders dan symptomen die optreden wanneer een plant lijdt aan een gebrek aan water:

  • bruine vlekken op bladeren
  • aanvankelijk hangende bladeren
  • later verdorde bladeren
  • vast komen te zitten aan boom/struik
  • bruine naalden in coniferen
  • bruin gekleurde scheuten
  • gedeeltelijke dood van scheuten
Bruine naalden op spar (Abies)

De volledige schade aan de plant wordt pas in het voorjaar duidelijk. Aangetaste gezwellen sterven niet altijd. Water geven kan hier een snelle hulp zijn en er moet ook sterk worden gesnoeid. Dit kan hernieuwde kieming stimuleren. Dit vereist echter wat geduld. Want het kan zijn dat de eerste nieuwe scheuten pas eind juni of juli verschijnen. Als de plant echter na maanden geen veranderingen vertoont en er volledig bruin en droog uitziet, hoeft u alleen nog maar de planten op te ruimen en weg te gooien.

preventieve maatregelen

Door het hele jaar door voldoende water te geven, kunnen bijzonder bedreigde planten worden beschermd tegen droogte in de winter. Daarnaast zijn er verschillende maatregelen die bijdragen aan de bescherming:

  • Wintergroene planten water geven op vorstvrije dagen
  • De grond mag niet bevroren zijn
  • anders geen wateropname mogelijk
  • niet te veel tegelijk water geven
  • bij voorkeur regelmatiger, als het weer het toelaat
  • Vermijd wateroverlast
  • let hier vooral op bij potplanten
  • anders kunnen plantenpotten breken door uitzettend water
  • Controleer altijd eerst het grondoppervlak op vocht
  • Aanbrengen van een mulchlaag van compost, bladeren of kaf
  • bedek de wortelschijf bovendien royaal met:
  • Twijgen, jutezakken, lichtgekleurd synthetisch vlies, schapenvacht, wilgen-, riet- of rietmatten
  • gebruik geen donkere fleece omdat deze de zon weerkaatst

Als alternatief kunnen potplanten of gevoelige groenblijvende struiken en bomen volledig worden verpakt in een lichtgekleurde vlies- of jutezak. Ze worden beschermd tegen de stralen van de winterzon en de transpiratie van de bladeren wordt verminderd.

Opmerking: voldoende water geven in de herfst tot oktober/november kan ook nuttig zijn. De grond moet goed bevochtigd zijn. 30 tot 40 liter water per vierkante meter is geschikt.

Veel Gestelde Vragen

Wat wordt er precies bedoeld met vorst?

Er is al sprake van een ijzige dag als de luchttemperatuur op twee meter hoogte gedurende een bepaalde periode onder 0 °C zakt. Zelfs bij luchttemperaturen van rond de 2 tot 4 °C kan vorst (grondvorst) direct op de grond heersen, d.w.z. de temperaturen liggen hier onder het vriespunt. Dit komt omdat de zware lucht van boven naar beneden naar de grond daalt. Over het algemeen bevriest al het water bij vorst.

Kan vorstdroogte worden verward met normale bevriezing van planten?

Ja absoluut. De planten vertonen bij beide soorten vorstschade vergelijkbare symptomen. Als een plant bevriest, worden al zijn cellen vernietigd door ijskristallen. Aangetaste planten kunnen dan de stofwisseling niet meer uitvoeren. Hierdoor verschijnen, net als bij vorstdroogte, verwelkte en bruine bladeren. Ze worden echter een beetje papperig.

Kunnen vaste planten ook last hebben van winterse droogte?

Bij de meeste bloemvaste planten sterven in de regel de bovengrondse plantendelen in de late herfst af. Meestal worden ze dan een handbreedte boven de grond afgesneden. Dergelijke vaste planten worden als bladverliezend beschouwd en hebben geen last van winterse droogte. De situatie is anders bij groenblijvende vaste planten zoals de elfbloem of tweejarige bloemen zoals muurbloempjes, gehoornde viooltjes of viooltjes. Hier moet een bescherming zijn tegen de winterdroogte.

Categorie:

Tuinplanten