Humus is belangrijk voor planten, maar weinig mensen weten precies wat het is en uit welke delen humusgrond bestaat. Elke hobbytuinier kan echter veel doen om humus op te bouwen.

In een notendop

  • Humus is een mengsel van organische materialen
  • humusvorming vindt plaats in verschillende fasen
  • verschillende dieren zoals regenwormen zijn nodig voor de vorming van humus
  • Het doel is de vorming van permanente humus

definitie

De termen humus en compost worden vaak verkeerd gebruikt, maar compost is slechts één aspect van humusvorming. Humus maakt deel uit van de bodem in het bovengrondgebied. Het bestaat grotendeels uit afgestorven organische materialen.
In humus komen de volgende organische stoffen voor:

  • bladeren
  • wortel
  • ontlasting
  • dode insecten
  • dode dieren
  • dode paddenstoelen
  • dode bacteriën

humusvorming

De vorming van humus wordt ook wel humificatie genoemd. De omzetting van de organische materialen is verdeeld in vier fasen. Humificatie omvat zowel chemische processen als dierlijke ondersteuning die verantwoordelijk zijn voor de ontbinding van het materiaal.

  • Fase 1: Het chlorofyl in de bladeren wordt afgebroken terwijl de cellen nog intact blijven. Deze fase is echter alleen nodig voor bladeren en begint al met de herfstverkleuring van de boom.
  • Stage 2: De beginfase is de eerste stap in de daadwerkelijke ontbinding. Hier worden in water oplosbare componenten zoals suikerverbindingen of aminozuren uitgewassen. Tijdens deze fase vestigen zich ook tal van micro-organismen in het gebied van het organische materiaal, omdat ze zich voeden met de volwassen stoffen. In zeer droge jaren duurt de uitloging langer, wat ook de vorming van humus vertraagt.
  • Fase 3: Nu worden verschillende dierenhelpers gebruikt. Ze breken de organische stoffen af en alleen de moeilijk afbreekbare componenten blijven over. De volgende dieren zijn verantwoordelijk voor het vermalen van het organische materiaal:
    • wormen
    • duizendpoot
    • verschillende spinachtigen
    • mijten
    • nematoden
  • Fase 4: Ten slotte worden de laatst overgebleven componenten door schimmels afgebroken. In deze fase komen ook verschillende anorganische componenten vrij. Dit zijn bijvoorbeeld CO2 of verschillende mineralen.

Tip: Bovenal kun je de hakfase in de tuin versnellen door organisch materiaal zoals bladeren te hakken.

Verschillende soorten hummus

Humusgrond verschilt qua samenstelling. Er zijn grofweg twee soorten humus:

  • voedingshumus
  • permanente humus
voedingshumus

Het doel van humusvorming, vooral voor natuurlijke tuinders, is de omzetting van voedingshumus in blijvende humus.
Permanente humus heeft veel voordelen omdat het veel gebonden bodemstikstof bevat die beschikbaar is voor planten. Permanente humus ontstaat wanneer humusstoffen in de voedingshumus verder worden afgebroken. Een andere manier om blijvende humus te produceren is composteren. Men spreekt echter pas van blijvende humus in de laatste fase van de compostering.

Merk op: Door het hoge gehalte aan gebonden stikstof in volgroeide compost kun je het gebruiken als meststof. Planten mogen nooit in pure compost worden geplant, omdat dit kan leiden tot overbemesting en een hoog stikstofgehalte in de groenten.

Humusgehalte bepalen

Met de zogenaamde slibtest kunt u zelf grofweg inschatten uit welke delen uw bodem bestaat en hoeveel humus of uitgangsstoffen beschikbaar zijn voor vorming.

  • Vul een waterfles van 1,5 liter met grondmonsters van verschillende plaatsen
  • verdeel de aarde met een spade
  • verwijder een stuk van ongeveer 2 cm breed
  • Vul de verkeerde met water
  • schud krachtig voor een paar minuten
  • Zet de fles neer en wacht ongeveer 5 minuten
  • verschillende componenten komen tot rust
  • De samenstelling kan ruwweg worden geïdentificeerd
  • onderste laag: kleine kiezels en zand
  • 2 lagen: klei
  • klei drijft boven in het troebele water
  • toplaag: humuslaag
  • hoe dikker, hoe meer voedingsstoffen er in de bodem beschikbaar zijn

Veel Gestelde Vragen

Waarom is humusgrond belangrijk?

Humusgrond heeft veel positieve eigenschappen. Dit omvat niet alleen de gebonden stikstof, maar ook de fijn kruimelige structuur, waardoor de wortels zich gemakkelijker kunnen verankeren. Humusgrond kan ook veel water opslaan, dat op zijn beurt weer beschikbaar is voor de planten.

Kan ik te veel bovengrond hebben?

Er is geen algemeen antwoord op deze vraag. Voedingsrijke bodems bieden minder biodiversiteit, maar bieden wel een goede basis voor de teelt van groenten. Anderzijds is te veel stikstof ook niet goed, omdat veel groenten stikstof kunnen opslaan.

Moet ik compost gebruiken om de bovengrond te vergroten?

Nee, makkelijker is de zogenaamde oppervlaktecompostering, waarbij onkruid gewoon ter plekke wordt gecomposteerd. Mulchen draagt ook bij aan het vergroten van de bovengrond.

Categorie:

Tuinonderhoud