De vijgenboom (Ficus carica) is een van de oudste gecultiveerde planten. Ook in Duitsland worden ze steeds vaker in tuinen gekweekt. De vruchten vallen echter soms onrijp van de vijgenboom. Hieronder informatie hierover.
Vijgen rijpen niet
De vijgenboom kwam oorspronkelijk uit het oostelijke Middellandse Zeegebied tot aan Perzië. De planten gedijen hier goed en hebben een goede opbrengst. Daarentegen kunnen misoogsten heel vaak voorkomen in de moestuin. Daar zijn verschillende redenen voor:
Souvenirs van de mediterrane vakantie
Een kleine vijgenboom is erg populair om mee naar huis te nemen als souvenir van vakanties in de Middellandse Zee, in de hoop het zoete en sappige fruit in je eigen tuin te kunnen oogsten. Een oogst zal hier echter nauwelijks mogelijk zijn. In de regel produceert de boom tot drie keer per jaar bloemen uit de bladoksels, zogenaamde binnenbloemen. De vijgengalwespen (Blastophaga psenes), die voorkomen bij een andere vijgensoort, de bokvijg, zijn echter nodig voor bestuiving. Zonder bevruchting van de bloemen door vrouwelijke galwespen groeien alleen kleine, gele, oneetbare vruchten, die snel verschrompelen en uiteindelijk afvallen. Een vijg uit warme streken zal hier nooit echt fruit kunnen vormen, aangezien de galwespen niet kunnen overleven ten noorden van de Alpen. Zo'n boom kan alleen als sierplant worden gebruikt.
Zaailingen niet zelfvruchtbaar
Een andere reden dat de vrucht van de vijg niet kan rijpen en geoogst kan worden, is dat de plant een zaailing is. Deze zijn meestal niet zelfvruchtbaar. Ook hier ontbreken de twee tot drie millimeter grote galwespen voor bestuiving. Door onvoldoende bemesting is er geen ontwikkeling van eetbare vruchten. Er verschijnen alleen zeer kleine vijgen, eerder eierstokken, die ook vroeg uit de boom vallen.
Longhorn-vijgen zijn de thuisbasis van galwespen
Bron: xpda, Cynipoidea P1380345a, Bewerkt door Plantopedia, CC BY-SA 4.0
Aan de andere kant kan de vijgenboom ook een zogenaamde geitenvijg zijn (Ficus carica var. caprificus). Deze dienen alleen om de galwespen te behouden en te reproduceren. Galbloei wordt al in de late winter of het vroege voorjaar gevormd. Hier leggen de wespen hun eitjes, waaruit de larven en tenslotte de wespen zich ontwikkelen. Vanaf hier vliegen ze naar de bloemen van andere vijgen en bemesten ze. Zeer kleine maar veel vruchten ontwikkelen zich vaak uit de galbloemen. Ze zijn niet eetbaar en vallen van de boom.
Een alternatief voor het oogsten van sappige vijgen in je eigen tuin is het kweken van gecultiveerde vijgen.
Tip: Let bij het kopen van vijgenbomen altijd op de afstamming en herkomst. Er moet alleen rekening worden gehouden met planten die ook van een vruchtdragende vijgenboom komen en ook goed vrucht dragen in de betreffende regio.
Gekweekte vijgen bij uitstek geschikt
De gekweekte vijg is een mutatie die is ontstaan door jarenlang kweken. Het unieke aan deze vijgensoort is dat de vorming van de eetbare vijgen parthenocarpisch is. Met andere woorden, de gekweekte vijg is zelfvruchtbaar. De talloze kleine steenvruchten waaruit een vijg bestaat, worden tot wasdom gebracht zonder bevrucht te worden door de galwespen. Het kan soms wel tien jaar duren voor de eerste oogst. Populaire soorten gekweekte vijgen zijn:
- Dalmatica
- Brunswijk of
- Bruine kalkoen
Maar zelfs bij gecultiveerde vijgen kan voortijdige vruchtval optreden als gevolg van onjuiste verzorging of niet-naleving van de vereisten. Daarnaast zijn grote temperatuurschommelingen verantwoordelijk voor voortijdige uitval van de vijgen.
Opmerking: als er geen vruchtlichamen zijn, alleen kleine eierstokken, die vroeg afvallen, is het geen gecultiveerde vijg, maar een niet-zelfvruchtbare mediterrane variëteit.
Goede zorg is cruciaal
Passende zorg is nodig zodat de gekweekte vijg ook veel sappige vijgen kan ontwikkelen die aan de boom kunnen rijpen totdat ze worden geoogst. Daarnaast moet ook rekening worden gehouden met de eisen van de bomen. Deze omvatten
- volle zon, beschut tegen de wind
- Bodem pH tussen 6 en 8
- Bodem: leemachtig, doorlatend, licht zuur, rijk aan voedingsstoffen
- veel water tijdens vruchtvorming tot oogst
- geen wateroverlast
- levering van fosfor en kalium
- Doseer weinig stikstof
- bij sterke groei geen bemesting nodig
- In het voorjaar terugsnoeien
- grote afstanden tussen takken
- jaarlijkse groei van 10 tot 20 cm is ideaal
- daardoor goede verhouting van de scheuten en overwintering
- Mulch het wortelgebied
- Gebruik van kaf, gemaaid gras of bastmulch
- gelijktijdige bescherming van de oppervlakkige wortels in de winter
Bij het telen in een emmer moeten voldoende grote containers met een inhoud van minimaal 40 tot 50 liter worden gebruikt. Daarnaast is voldoende water en voedingsstoffen nodig. Dit zijn optimale omstandigheden voor rijp fruit.
Merk op: Onder de grijze, gladde bast is een melkachtig sap aanwezig. Contact met de huid kan leiden tot allergische reacties zoals jeuk, blaarvorming en eczeem. Aangetaste delen van de huid genezen slecht en onomkeerbare pigmentatie blijft vaak achter. Draag dus zeker handschoenen bij het snijden.